หลักปฏิบัติราชการที่ดีสำหรับบุคลากรของรัฐ (ความรู้เกี่ยวกับมหาวิทยาลัยของรัฐกับกฎหมายปกครอง)

นางสาววิริยา  สมบูรณ์ผล
ตำแหน่ง บรรณารักษ์

เนื้อหาโดยสรุป

กฎหมายปกครองที่เกี่ยวข้องกับมหาวิทยาลัยของรัฐ มีดังนี้

1. พระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ.2539 เป็นการเตรียมการและการดำเนินการของเจ้าหน้าเพื่อจัดให้มีคำสั่งทางปกครองหรือกฎ และรวมถึงการดำเนินการใดๆ ในทางปกครองตามพระราชบัญญัตินี้ กรณีตัวอย่างมีการสอบสวนความผิดของเจ้าหน้าที่นั้น ในวันที่ตั้งกรรมการสอบวินัย กรรมการต้องเปิดโอกาสให้ผู้ถูกกล่าวหาชี้แจงได้ ตลอดจนสามารถปรึกษาทนายความหรือที่ปรึกษาทางกฎหมายเพื่อมาแก้ต่างได้อย่างเต็มที่ และมีสิทธิ์ที่จะได้รับพยานหลักฐานต่างๆ ได้ หากกรณีเกิดการผิดพลาดโดยมหาวิทยาลัยยังไม่ได้เปิดโอกาสให้อย่างเต็มที่ ถ้าขึ้นที่ศาลปกครองศาลจะทำการเพิกถอนและย้อนเรื่องให้มาทำใหม่ หรือหากท่านไม่พอใจต่อคำสั่งนี้ให้ฟ้องที่ศาลปกครองได้ภายใน 90 วัน
2. พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ.2539 กรณีตัวอย่างมีพนักงานขับรถกำลังปฏิบัติหน้าที่ในเวลาราชการ แต่เกิดอุบัติเหตุยางรถแตกทำให้ขับรถชนกับเสาไฟฟ้า ใครเป็นผู้ต้องจ่ายค่าเสียหายให้กับสำนักงานการไฟฟ้า ในขั้นที่หนึ่งมหาวิทยาลัยเป็นผู้จ่ายไปให้ก่อนจากนั้นมหาวิทยาลัยต้องตั้งคณะกรรมการสอบว่าความกระทำผิดทางละเมิดใครเป็นคนก่อ หากเจ้าหน้าที่สามารถพิสูจน์ได้นั้น กรณีที่หนึ่งขับในความเร็วปกติแต่เกิดยางแตกเนื่องจากอุบัติเหตุเจ้าหน้าไม่ต้องจ่ายค่าเสียแต่มหาวิทยาลัยต้องเป็นผู้จ่าย กรณีที่สองขับรถในความเร็วปกติแต่มีหลักฐานพยานว่าเมื่อคืนเจ้าหน้าที่นั้นเมาตื่นเช้ามายังมีกินแอลกอฮอล์และนอนน้อยทำให้ขาดความระมัดระวังจนเกิดอุบัติเหตุเจ้าหน้าที่ต้องเป็นผู้จ่ายค่าเสียหายเอง กรณีที่สามเจ้าหน้ายอมรับว่าดื่มสุราแต่อุบัติเหตุจะไม่เกิดหากมหาวิทยายอมเปลี่ยนยางให้ใหม่ เพราะเคยแจ้งต่อมหาวิทยาลัยแล้วว่าดอกยางรถยนต์นั้นเสื่อมสภาพผ่านการใช้งานมานานมากแล้วแต่มหาวิทยาลัยยังไม่ทำการเปลี่ยนให้ กรณีความรับผิดทางละเมิดนั้นถือว่าทั้งสองฝ่ายต้องจ่ายค่าเสียหายกันคนละครึ่ง
3. พระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารของราชการ พ.ศ.2540 กรณีตัวอย่างมีนักศึกษาสงสัยในผลคะแนนสอบ นักศึกษาสามารถขอดูผลคะแนนสอบจากอาจารย์ได้ และอาจารย์ต้องทำการชี้แจ้งสาเหตุนั้นๆ เพราะพระราชบัญญัตินี้ถือคำหลักเปิดเผยข้อมูลเป็นหลัก ปกปิดเป็นข้อยกเว้น
4. พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ.2542 เป็นบัญญัติที่สามารถฟ้องร้องต่อศาลได้ง่าย หากกรณีอยากทำการฟ้องร้องต่อศาลแต่เขียนคำร้องไม่เป็นนั้น ทางศาลมีแผนกช่วยเขียนคำฟ้องร้องต่อศาลให้ หากฟ้องร้องผิดศาลจะมีเจ้าหน้าที่ศาลให้คำแนะนำเพื่อให้สามารถฟ้องร้องได้ถูกต้อง และสามารถส่งคำฟ้องร้องผ่านทางไปรษณีย์ได้

มหาวิทยาลัยของรัฐกับนิสิตนักศึกษา

การสอบเข้าศึกษา หลักเกณฑ์ในการรับสมัครเข้าเรียน มหาวิทยาลัยสามารถกำหนดหลักเกณฑ์ได้ด้วยตนเอง เพราะบางคณะอาจมีหลักเกณฑ์การรับสมัครที่เฉพาะเจาะจงสำหรับคณะนั้นๆ แต่ปัจจุบันไม่นิยมกำหนดหลักเกณฑ์เฉพาะ เพราะถือว่าทุกคนมีสิทธิเท่าเทียมกัน

การสอบประจำภาค การสอบประเมินผลในหนึ่งวิชานั้นๆ กรณีใช้วิธีการสอบแบบสัมภาษณ์เพื่อป้องการการพิพากทางคณะหรือมหาวิทยาลัยต้องออกแนวปฏิบัติภายในว่าถ้าเลือกใช้วิธีการสอบแบบนี้ต้องมีการอัดเทปบันทึกเพื่อใช้เป็นการตรวจสอบการให้คะแนนวัดผลนั้นภายใต้หลักวิชาการ เพราะถ้าหากเป็นการสอบสัมภาษณ์แบบวิธีการเอาได้เอาตกนั้น นักศึกษาสามารถฟ้องร้องได้

การสอบวิทยานิพนธ์ คณะกรรมการคุมสอบต้องแต่งตั้งตามระเบียบที่มีคุณสมบัติตามกฎหมายกำหนด หากคณะกรรมการไม่มีคุณสมบัติตามที่กำหนดต้องมีการรับรองในกรณีพิเศษ เพราะถ้าเกิดกรณีให้นักศึกษาสอบตกจะทำให้การสอบนั้นเสียไปเพราะกรรมการไม่มีคุณสมบัติตามที่กฎหมายกำหนด

การลงโทษนิสิต กรณีนิสิตทุจริตในการสอบการทำโทษที่ร้ายแรงที่สุดคือการไล่ออก

สัญญารับทุนของนิสิตนักศึกษา กรณีนักศึกษาทำผิดข้อสัญญามหาวิทยาลัยมีสิทธิ์เรียกมาสอบสวนข้อชัดเจนว่าปฏิบัติตามหลักเกณฑ์เงื่อนไขที่กำหนดไว้ครบถ้วนหรือไม่ และต้องเปิดโอกาสกับทางนักศึกษาให้สามารถที่จะชี้แจงได้

มหาวิทยาลัยของรัฐกับบุคลากรในมหาวิทยาลัย

วินัยของข้าราชการ กรณีข้าราชการทำผิดวินัยการลงโทษเบาที่สุดคือการตักเตือนจนถึงขั้นตัดเงินเดือน หากผิดวินัยที่ร้ายแรงคือการไล่ออก

การเลื่อนขั้นเงินเดือน จะต้องมีระเบียบส่วนกลางที่ชัดเจน กรณีมีการเลื่อนขั้น 2 ขั้น ต้องมีการประกาศล่วงหน้าว่ามีใครบ้างที่มีโอกาสจะได้เลื่อนขั้น และฝ่ายบุคคลนั้นก่อนส่งเอกสารประเมินต่อคณะกรรมการต้องส่งเอกสารนั้นให้ตัวผู้ถูกประเมินด้วยเช่นกันเพื่อสามารถแก้ไขข้อมูลที่อาจมีข้อผิดพลาดได้ แต่เมื่อเข้าสู่การประเมินนั้นแล้วผู้ถูกประเมินไม่สามารถเข้ามายุ่งเกี่ยวได้ เพราะการพูดคุยของคณะกรรมถือเป็นความลับแต่ผลการประเมินที่เสนอไปแล้วถือไม่เป็นความลับ และแบบประเมินต้องถูกส่งกลับถึงผู้ถูกประเมินเพราะจะทำให้ผู้ถูกประเมินเห็นข้อพบพร่องของตนเองในกรณีถูกประเมินไม่ผ่านเกณฑ์ เพราะถ้าเกิดการฟ้องจะถูกลื้อทั้งระบบและคะแนนจะถูกเปรียบเทียบกันในกรณีที่มีคุณสมบัติและความสามารถเท่ากันแต่ทำไมคะแนนไม่เท่ากัน ในรอบเดียวกันนั้นถ้าคณะกรรมการไม่สามารถอธิบายได้ถือว่าการประเมินนั้นไม่ชอบหรือไม่โปร่งใส

มหาวิทยาลัยของรัฐกับบุคลากรภายนอก

สัญญาจัดซื้อจัดจ้างและสัญญาอื่นของมหาวิทยาลัย กรณีตัวอย่างมีการประเมินร้านค้าโดยทางมหาวิทยาลัยได้ตั้งคณะกรรมการชิมรสชาติอาหารของแต่ละร้านค้าเพื่อให้ผ่านหรือไม่ผ่านนั้น หากเกิดกรณีไม่พอใจต่อผลการประเมินที่ไม่ผ่านมีการฟ้องร้องต่อศาล ศาลจะไม่เข้ามายุ่งกับทางมหาวิทยาลัยเพราะการเลือกร้านค้าใดถือเป็นดุจพินิจของทางมหาวิทยาลัยเพราะถือมีกฎเกณฑ์อย่างชัดเจน

การกำหนดคุณสมบัติผู้สมัครอาจารย์หรือเจ้าหน้าต้องสำเร็จปริญญาตรีเกียรตินิยม กรณีตัวอย่างมีการรับสมัครอาจารย์หรือเจ้าหน้าที่ รอบแรกรับสมัครวุฒิระดับปริญญาตรีเข้ามาปฏิบัติงานแต่ปฏิบัติงานไม่มีประสิทธิภาพเกิดการลาออก รอบสองได้เปิดรับสมัครใหม่โดยระบุรับเฉพาะวุฒิระดับปริญญาตรีเกียรตินิยมอันดับหนึ่งเท่านั้น เพื่อใช้ในการลดปริมาณคนสอบและคัดเลือกผู้มีความสามารถจริงๆ ผู้ที่จบวุฒิระดับปริญญาตรีที่ไม่ได้เกียรตินิยมอันดับหนึ่งไม่สามารถสมัครได้นั้น จึงได้ทำการฟ้องต่อศาลปกครองเพราะประกาศขัดต่อรัฐธรรมูญเป็นการออกหรือเลือกปฏิบัติเอาระดับการศึกษามาเป็นตัวแบ่งแยก ศาลสามารถให้เพิกถอนได้

ประโยชน์ที่ได้รับ

ได้ทราบถึงหลักปฏิบัติราชการที่ดี  กฎหมายปกครองที่ควรรู้ที่เกี่ยวข้องกับมหาวิทยาลัยหรือกฎหมายที่เอื้อประโยชน์ต่อตนเองหรือส่วนร่วม และได้ทราบถึงตัวอย่างการถูกฟ้องร้องต่างๆ ที่อาจเกิดกับทางมหาวิทยาลัยหรือต่อตัวเราเองเพื่อให้สามารถนำมาป้องกันการถูกฟ้องร้องได้ในอนาคต