ระบบนิเวศธุรกิจพลังในการแข่งขันที่เหนือกว่า

Our competitors arent taking our market share with devices ; they are taking our market share with an entire ecosystem (คู่แข่งทั้งหลายไม่ได้กำลังแย่งส่วนแบ่งตลาดของเราด้วยแค่สินค้าใหม่ แต่เค้าแย่งส่วนแบ่งตลาดของเราโดยใช้ทั้งระบบนิเวศธุรกิจเลย) ข้อความส่วนหนึ่งจากจดหมายเปิดผนึกถึงพนักงานของโนเกีย โดย Nokia CEO : Stephen Elop

Ecosystem สำหรับธุรกิจ smart phone ที่จดหมายพูดถึงนั้นก็คือ ไม่ใช่แค่ตัวเครื่องโทรศัพท์ หรือตัวระบบปฏิบัติการ หรือคุณลักษณะเด่นของโทรศัพท์ แต่รวมไปถึงกลุ่มผู้พัฒนาโปรแกรม โปรแกรมรองรับ เกมรองรับ ระบบการชำระเงิน แบบผ่านมือถือ ระบบ social network และเรื่องอื่นๆ อีกมากมายที่ล้วนแล้วแต่เกี่ยวข้องกับการสร้างประสบการณ์ในการใช้งานโทรศัพท์ smart phone ในทุกด้าน

ระบบนิเวศธุรกิจนั้น มีอยู่ในหลายๆ อุตสาหกรรมครับ อย่างเช่น อุตสาหกรรมยานยนต์เอง ก็เป็นอุตสาหกรรมที่มีระบบนิเวศอีกเหมือนกันทำหน้าที่คอยปกป้องให้ผู้นำยังคงเป็นผู้นำ และให้ผู้เล่นรายเล็กได้แจ้งเกิด ไม่ว่าจะเป็นเรื่องอะไหล่ (แท้และเทียม) ชุดแต่ง (แท้และเทียม) ศูนย์บริการ ตลาดรถมือสอง ธุรกิจประกันภัย สินเชื่อ สังคมผู้ใช้รถ เป็นต้น

ระบบนิเวศธุรกิจเป็นสิ่งที่ต้องออกแบบ ต้องสร้างเพื่อให้เกิดโครงสร้างที่เอื้อประโยชน์ต่อเราที่สุด และแน่นอนว่าต้องป้องกันไม่ให้คู่แข่งเข้ามามีบทบาทให้ได้มากที่สุดด้วยครับ คงไม่ใช่ธุรกิจทุกขนาดหรือทุกประเภทนะครับที่จะสามารถสร้างระบบนิเวศของตัวเองขึ้นมาได้ โดยเฉพาะธุรกิจที่ไม่ใช่เบอร์หนึ่ง หรืออันดับต้นๆ การจะล้มล้างระบบนิเวศเก่าที่มีอยู่โดยสร้างระบบใหม่ขึ้นมาทดแทน ก็ไม่น่าจะใช่เรื่องง่ายเหมือนกัน

ระบบนิเวศธุรกิจเป็นเรื่องที่ต้องเข้าใจและใช้วิสัยทัศน์ และเงินทุนอย่างมากครับในการพยายามสร้าง ทรูและเครือซีพีเป็นหนึ่งในผู้เล่นในไทยตอนนี้ที่เข้าใจถึงพลังของระบบนิเวศธุรกิจได้อย่างดี และกำลังพยายามที่จะสร้างระบบนิเวศของตัวเองขึ้นมา กลุ่มเซ็นทรัลก็เป็นอีกกลุ่มหนึ่งที่มุ่งมั่นในการสร้างระบบนิเวศธุรกิจของตนเองเช่นกัน โดยทั้งสองเครือต่างพยายามสร้างระบบนิเวศที่มีผู้บริโภคเป็นศูนย์กลางทั้งคู่

แล้วระบบนิเวศธุรกิจคืออะไร? ระบบนิเวศธุรกิจ คือ องค์ประกอบทั้งในและนอกองค์กรที่จะกระทบถึงการดำเนินงาน การแข่งขันในทุกรูปแบบ พูดง่ายๆ นะครับ มันคือทุกๆ เรื่องที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินงานของธุรกิจที่อาจส่งผลถึงผลกำไรของบริษัทได้ครับ องค์ประกอบของระบบนิเวศหลายๆครั้งเป็นปัจจัยที่ไม่ได้เกี่ยวกับการแข่งขันโดยตรง

ยกตัวอย่างเช่น เมื่อก่อนรถมอเตอร์ไซค์ขนาดใหญ่ยังเป็นแค่กลุ่มกิจกรรมอยู่ เพราะองค์ประกอบของระบบนิเวศที่เรียกว่าการรับประกันภัย และการให้สินเชื่อเช่าซื้อยังไม่สมบูรณ์ หรือแทบจะเรียกว่ายังไม่มีก็ว่าได้ มันก็เกิดเป็นอุตสาหกรรมไม่ได้ ทุกวันนี้พอองค์ประกอบเหล่านี้เริ่มสมบูรณ์ขึ้น อุตสาหกรรมก็เริ่มเป็นรูปเป็นร่าง

แล้วเราจะสร้างระบบนิเวศธุรกิจขึ้นมาได้อย่างไร? เราคนเดียวสร้างไม่ได้ มันต้องมีกลุ่มผู้เล่นอื่นเข้ามาร่วมด้วย ไม่ว่าจะเป็นคู่ค้า ซัพพลายเออร์ หรือพันธมิตรทางธุรกิจ และบางครั้งก็รวมถึงคู่แข่งบางคนของเราด้วย

สิ่งที่ผมมองว่าเป็นเรื่องที่สำคัญ ก็คือ การคิดวางแผนธุรกิจที่ไม่ได้มองแค่ตัวธุรกิจของเราแต่เพียงผู้เดียว อย่างเช่นถ้าเราเป็นโรงงานเฟอร์นิเจอร์ไม้ก็สนแต่จะผลิตเฟอร์นิเจอร์อย่างไรดีแต่เพียงอย่างเดียวเท่านั้น ไม่ยอมมองสิ่งต่อเชื่อมด้านอื่นเลย ทั้งๆ ที่ยังมีบริษัทพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ ผู้ให้บริการสินเชื่อ ตลาดเฟอร์นิเจอร์มือสอง หรือช่างซ่อมเฟอร์นิเจอร์ ให้เราสามารถนำมาเพิ่มมูลค่า ให้ธุรกิจเราได้ ถ้าคิดมองเห็นธุรกิจในระดับระบบนิเวศได้ก็จะสามารถไปได้ไกลกว่าการสนใจแค่ตัวเองอย่างเดียวแน่นอนครับ

การแข่งขันเพื่อที่จะขึ้นเป็นผู้นำตลาดในหลายๆ อุตสาหกรรมจำเป็นต้องมีระบบ นิเวศที่เข้มแข็งรองรับ ซึ่งหลายๆ อุตสาหกรรมก็ได้พิสูจน์มาแล้วครับว่าสูตรสำเร็จอย่างหนึ่งในการสร้างระบบนิเวศขึ้นมา คือ การเอาลูกค้าเป็นจุดศูนย์กลาง

ยังไม่สายนะครับที่จะเริ่มการเรียนรู้ทำความรู้จักกับระบบนิเวศในอุตสาหกรรมของตนเอง ว่ามีหรือไม่ และถ้ามี มีอย่างไร แล้วเราเองนั้นอยู่ตรงไหนในระบบนิเวศนั้น ยักษ์ใหญ่ในธุรกิจยังถูกทำให้ล้มได้เมื่อต้องสู้กับระบบนิเวศที่เข้มแข็ง ลองเก็บเรื่องนี้ไปคิดสักหน่อยก็น่าจะดีนะครับ