AEC กับการเปลี่ยนแปลงด้านแรงงานในไทย

นางสาววราภรณ์ จันทคัต
ตำแหน่ง บรรณารักษ์

เนื้อหาโดยสรุป

การอบรมฯ  ครั้งนี้เป็นการเรียนรู้เกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงแรงงานในไทยภายใต้การเป็นสมาชิกประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน  หรือ  AEC  (Asean  Economics  Community)  มีเนื้อหาโดยสรุปดังนี้

1. ข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับ AEC

1.1      ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนแบ่งเป็นสองภาคส่วน  คือ  ภาคการผลิต  และ  ภาคการตลาด

1.2      เป้าหมายของการรวมกลุ่ม  คือ  สร้างขีดความสามารถด้านการแข่งขันทางเศรษฐกิจในกลุ่มอาเซียน  และ บูรณาการเข้ากับเศรษฐกิจโลก

1.3      ผลลัพธ์ที่ได้จากการรวมกลุ่มจะต้องลดกำแพงภาษีลงได้หรือมีอำนาจต่อรองทางการค้ากับกลุ่มอื่นๆ  ได้มากขึ้น  เช่น  สหรัฐอเมริกา  ยุโรป  เป็นต้น  (ปัจจุบันจำนวนประชากรในอาเซียนมีมากกว่ากลุ่มยุโรป  หรือ  Euro  Zone  และเป็นกลุ่มที่สหรัฐอเมริกากับจีนต้องการเข้ามามีบทบาททางเศรษฐกิจและการเมือง)  ไปจนถึงอัตราค่าจ้างแรงงานของแต่ละประเทศในอาเซียนจะต้องใกล้เคียงกัน

1.4      จำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติที่เข้ามาเที่ยวในอาเซียนมีจำนวนมากเป็นอันดับสองของโลก  รองจากประเทศฝรั่งเศสเท่านั้น

1.5      ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนจะมีผลเป็นรูปธรรมตั้งแต่วันที่  31  ธันวาคม  2558  เป็นต้นไป

2. ผลกระทบหลังการรวมกลุ่ม AEC

2.1      มีเคลื่อนย้ายถิ่นฐานของชนชั้นกลางจึงส่งผลด้านกำลังซื้อสินค้าในแต่ละประเทศ

2.2      มีการท่องเที่ยวภายในภูมิภาคอาเซียนมากขึ้น

2.3      มีการส่งเสริมการเคลื่อนย้ายนักลงทุน  เจ้าของกิจการ  และแรงงานฝีมือ  ด้วยการออกบัตร  ASEAN Business  และการทำข้อตกลงวิชาชีพ  MRA  (Mutual  Recognition  Agreement)

2.4      มีการเคลื่อนย้ายกลุ่มอาชีพที่อยู่ภายใต้  MRA  ทั้ง  8  อาชีพ  ได้แก่  แพทย์  ทันตแพทย์  พยาบาล วิศวกร  สถาปนิก  ช่างสำรวจ  นักบัญชี  และมัคคุเทศก์

3. ศักยภาพของประเทศหลักๆ  ใน AEC

3.1      ประเทศอินโดนีเซีย มีขนาดของเศรษฐกิจที่ใหญ่ที่สุดในกลุ่มประเทศอาเซียน  มีจำนวนประชากรมากที่สุดในอาเซียน  คือ  225  ล้านคน  ส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม  จึงเป็นโอกาสในการสร้างส่วนแบ่งทางการตลาด  นั่นคือ  การแปรรูปอาหารฮาลาล  นอกจากนี้ยังมีแนวโน้มที่จะถูกใช้เป็นฐานโรงงานผลิตรถยนต์แห่งใหม่ต่อจากไทย  (ค่าแรงแรงงานไทย  1  คน  เท่ากับ  ค่าแรงแรงงานอินโดนีเซีย  4  คน)

3.2      ประเทศสิงคโปร์ มีแรงงานที่มีทักษะสูงที่สุดในกลุ่มประเทศอาเซียน  มีศักยภาพเป็นศูนย์กลางด้านบริการสุขภาพและที่พักผู้สูงวัย  ตลอดจนมีมาตรการสินค้าที่ปลอดภาษี

3.3      ประเทศฟิลิปปินส์ มีแรงงานที่มีทักษะภาษาอังกฤษดี  เป็นประเทศผู้ส่งออกแรงงานภาคบริการไปยังประเทศต่างๆ  อย่างไรก็ตามแรงงานผู้มีทักษะสูง  เช่น  กลุ่มอาชีพแพทย์  มักพากันย้ายไปทำงานที่สหรัฐอเมริกาเนื่องจากให้ค่าแรงสูงกว่าในประเทศถึง  30  เท่า

3.4      ประเทศเวียดนาม แรงงานชาวเวียดนามมีค่าแรงถูกกว่าไทย  5  เท่า  แต่กลับมีผลิตภาพสูงกว่าแรงงานไทยถึง  2  เท่า  โดยแรงงานส่วนใหญ่เป็นแรงงานที่มีคุณภาพ  มีอัตราการรู้หนังสือที่สูง  และเนื่องจากสภาพภูมิศาสตร์ที่มีชายแดนติดต่อกับประเทศจีน  จึงเป็นโอกาสในการพัฒนาตนเองให้เป็นศูนย์กลางด้านโลจิสติกส์

3.5      ประเทศไทย จำนวนผู้ใช้แรงงานเพื่อนบ้านในอาเซียนที่เข้ามาทำงานในประเทศไทย  มาจากประเทศเมียนมาร์มากที่สุด  และกระจุกตัวอยู่ที่กรุงเทพมหานคร  จังหวัดสมุทรสาคร  จังหวัดสุราษฎร์ธานี  จังหวัดเชียงใหม่  และจังหวัดภูเก็ต  ซึ่งงานส่วนใหญ่ที่ผู้ใช้แรงงานทำจะเป็นงานที่อันตราย  และเป็นงานที่สกปรก  เช่น  งานประมง  ดังนั้นโอกาส คือ  1)  ไทยสามารถย้ายฐานการผลิตสินค้าประมงไปยังเมียนมาร์ได้อย่างเสรี  เนื่องจากค่าแรงถูกกว่าไทย  และรองรับการขยายตัวทางเศรษฐกิจหลังเปิดท่าเรือน้ำลึกทวาย  2)  ไทยสามารถอาศัยความได้เปรียบทางด้านภูมิศาสตร์ที่ตั้งของประเทศที่อยู่ตรงกลางรายล้อมไปด้วยประเทศเพื่อนบ้าน  โดยจะต้องพยายามเป็นศูนย์กลาง  (Hub)  หลายๆ  ด้าน  นอกเหนือจากด้านการท่องเที่ยวและการบินให้ได้  อุปสรรค คือ  1)  แรงงานไทยส่วนใหญ่ขาดความพร้อมด้านทักษะภาษาต่างประเทศ  โดยเฉพาะภาษาอังกฤษที่ไม่สามารถสนทนาในระดับทั่วไปได้ดี  และภาษาเพื่อนบ้านซึ่งเป็นภาษาที่สามกลับใช้สื่อสารกันเฉพาะตามแนวชายแดนระหว่างประเทศเท่านั้น  อย่างไรก็ตามแรงงานไทยที่มีทักษะด้านภาษาอังกฤษดีอาจพากันย้ายไปทำงานในประเทศที่ให้ค่าแรงสูงกว่า  ซึ่งจะทำให้เกิดภาวะสมองไหล  และขาดแคลนแรงงานบางอาชีพได้  2)  สำหรับงานชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์และอุตสาหกรรมยานยนต์นั้น  เนื่องจากค่าแรงของไทยที่สูง  ทำให้ต้นทุนการผลิตสูงไปด้วย  บริษัทรถยนต์ของสหรัฐอเมริกาและญี่ปุ่นอาจย้ายฐานการผลิตบางส่วนไปยังประเทศอื่นในอาเซียนที่มีค่าแรงต่ำกว่าแทน  3)  แรงงานเพื่อนบ้านที่เข้ามาในประเทศไทยจะมีมากขึ้น  ซึ่งมีทั้งที่ถูกกฎหมาย  และผิดกฎหมาย  อาจนำมาซึ่งปัญหาทางสังคมมากขึ้นด้วย  เช่น  ชุมชนแออัด  การก่ออาชญากรรม  ยาเสพติด  และการค้าประเวณี  เป็นต้น

ประโยชน์ที่ได้รับ

ได้เรียนรู้แนวโน้มการเปลี่ยนแปลงของแรงงานในอาเซียน  โอกาสและอุปสรรค  ซึ่งทำให้ต้องตระหนักถึงการพัฒนาตนเองเพื่อรองรับประชาคมอาเซียน  ผลกระทบส่วนหนึ่งคือ  อาจารย์และนักศึกษาต่างชาติที่จะเข้ามาทำงานและศึกษาในมหาวิทยาลัย  จึงเป็นความท้าทายอย่างยิ่งในเรื่องของการพัฒนาการให้บริการสารสนเทศที่มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น